Sophie Germain

KISACA SOPHIE GERMAIN’IN HAYATI

Marie Sophie Germain, 1 Nisan 1776 yılında Fransa’nın Paris kentinde doğan Fransız bir filozof, fizikçi ve matematikçiydi. Ailesinin ve toplumun baskılarına rağmen, babasının kütüphanesindeki kitaplar ile kendini eğitmeyi başardı. Cinsiyetine karşı önyargılar nedeniyle Germain, hiçbir zaman matematikte kariyer yapamadı. Ancak hayatı boyunca bağımsız olarak çalışmaya devam etti.

SOPHIE GERMAIN’IN HAYATI

Germain, 1 Nisan 1776’da Paris, Fransa’da doğdu. Babası Ambroise-Francois’in mesleği hakkında ortada bir belirsizlik hâkim. Babasının çok zengin bir ipek tüccarı olduğunu iddia edenlerin aksine, onun bir kuyumcu olduğuna inananlar da vardı. Sophie’nin babası, 1789’da burjuvazinin temsilcisi olarak Etats-Generaux’a (Fransız Devrimi’nden önceki dönemde görev yapmış bir parlamento) seçildi. Bu nedenle Germain’in babası ve arkadaşları arasında felsefe ve siyaset üzerine birçok tartışmaya tanık olabileceği varsayılmaktadır.

Fransız İhtilali’nin en kanlı çatışmalarının yaşandığı o dönemde ailesi Sophie’nin siyasetle ilgilenmesini istemiyordu. Hatta onun bu karışık dönmede dışarı çıkmasını yasaklamıştı. Sophie can sıkıntısını gidermek için babasının kütüphanesinde vakit geçirmeye başladı ve matematiğe olan ilgisi burada başladı. Kütüphanede matematikle ilgili her kitabı inceledi ve hatta kendi kendine Latince ve Yunanca öğrendi. Bu iki dil ile Leonhard Euler ve Isaac Newton’un yaptığı çalışmaları okuyabilme imkanına sahip oldu. Ailesi, kızlarının matematiğe olan ilgisine razı değildi; onu durdurmaya çalıştılar. Ancak zaman geçtikçe kızlarının bu konu hakkında ciddi olduğunu anladılar.

1794’te Ecole Polytechnique (Paris yakınlarındaki Palaiseau bölgesinde bulunan, devlete bağlı yüksek eğitim ve araştırma kurumu) açıldı. Kadın olduğu için, Sophie’nin bu okula girmesi yasaktı ancak ders notlarını almayı ve çalışmalarını Joseph Louis Lagrange’e (bir öğretim üyesi) göndermeyi başardı.

Sophie, Paris Bilimler Akademisi’nin sponsor olduğu bir yarışmayı duyduğunda esnekliğe olan ilgisi başladı. Yarışma Ernst Chladni’nin titreşimli metal plakalarla yaptığı deneylerle ilgiliydi. Makalesini 1811’de sundu, ancak ödülü kazanamadı. Daha sonra şansını aynı yarışmada tekrar denedi fakat yine başarısız oldu. Ancak üçüncü denemesinde Paris Bilimler Akademisi’nden bir ödül kazanan ilk kadın oldu.

Sophie, Adrien-Marie Legendre’nin eserlerini inceledikten sonra 1798’de sayılar teorisi ile ilgilenmeye başladı. Daha sonra onunla sayı teorisi ve daha sonra esneklik üzerine yazışmalara başladı. Bir süre sonra Sophie sayı teorisine olan ilgisini kaybetti. Daha sonra, 1815’te, Fermat’ın Son Teoreminin kanıtı için bir ödül teklif edildikten sonra ilgisi yeniden uyandı. Carl Friedrich Gauss’a bir mektup yazdı. Bu mektupta sayı teorisinin tercih ettiği alan olduğunu belirtti. Fermat’ın Son Teoreminin genel bir kanıtı için bir strateji belirledi. Bu mektup, 200 yıldır kanıta dair ilk önemli ilerlemeyi içeriyordu. Ancak Gauss bu mektuba asla cevap vermedi.

1829’da Sophie göğüs kanseri olduğunu öğrendi. Buna rağmen çalışmalarına devam etti ve 1831’de elastik yüzeylerin eğriliği üzerine makalesini yayınladı. Ayrıca, ilerleyen yıllarda denge yasalarının ve elastik katıların hareketinin keşfedilmesine yol açan inceleme ilkelerini yayınladı. Sophie Germain 27 Haziran 1831’de göğüs kanserinden dolayı vefat etti.

MATEMATİĞE KATKILARI

Sophie Germain’in matematiğe katkılarından biri kendi adıyla anılan asallardır. p bir asal sayısı olmak üzere, 2p+1 sayısı da asal sayı ise p asal sayısına “Sophie Germain Asal Sayısı” denir. Ayrıca esneklik üzerine ve Fermat’ın son teoreminin çözümü üzerine çalışmalar yapmıştır.

KAYNAKLAR: Aşağıdaki kaynaklardan derlenmiştir.
• Sophie Germain Facts & Biography. (2020, 11 Ekim).
Erişim adresi famous-mathematicians.org
• Sophie Germain | Biography, Education, Facts, & Death. (2020, 11 Ekim).
Erişim adresi britannica.com